Nauka teoretyczna i stosowana Higiena psychiczna jest nauką o zdrowiu psychicznym jednostek i grup społecznych, pojmowanym jako zdolność do wszechstronnego rozwoju przez dojrzewanie do wyższych wartości. Zdrowie psychiczne, zdaniem Kazimierza Dąbrowskiego, to nieustanny wysiłek rozwojowy, który wyraża się osiąganiem kolejnych poziomów rozwoju intelektualnego i uczuciowego. Twórcy higieny psychicznej podkreślają znaczenie nie tylko rozwoju intelektualnego, ale także emocjonalnego i wolitywnego (odnoszącego się do woli). Higiena psychiczna wskazuje na konieczność harmonijnego rozwoju tych sfer, a to z kolei stanowi warunek pożądanych postaw jednostkowych i społecznych. Przeciwieństwem tak pojmowanego zdrowia psychicznego jest stan stagnacji. Zasadniczym celem higieny psychicznej jest ochrona zdrowia psychicznego oraz rozwój jednostek i społeczeństw zgodnie z ustaleniami nauki i ogólnoludzkimi zasadami moralnymi. Jest ona nauką z pogranicza wielu dziedzin, integruje nauki humanistyczne i przyrodnicze, aby jak najlepiej chronić zdrowie psychiczne współczesnego człowieka. Wykorzystuje w tym celu m. in. pedagogikę, psychologię, psychiatrię, neurologię, socjologię, nauki prawnicze, teorię kultury, przy czym dla zdrowia psychicznego człowieka i jego rozwoju istotne znaczenie ma również sztuka i literatura. Kazimierz Dąbrowski w swojej książce pt. „Dwie diagnozy” pisze: „(…) wielkie dzieła literatury pięknej przynoszą więcej wiedzy o psychice człowieka aniżeli diagnozy psychiatrów czy psychologów zawarte w pracach naukowych. Sztuka stanowi jeden z najważniejszych środków psychoterapii. Dla ludzi uwrażliwionych staje się ona sama przez się psychoterapeutą”. Współdziałanie nauki i sztuki jest więc niezwykle istotne, zwłaszcza w celu zachowania i przywracania zdrowia psychicznego. Higiena psychiczna nie jest, i nie może być, wiedzą zamkniętą, ponieważ człowiek i otaczający go świat podlega ewolucji. Stają przed nią w zmiennej rzeczywistości zadania i cele wymagające działań. Traktując człowieka jako jedność psychofizyczną złączoną nierozerwalnie z biosferą, scala również nauki w celu jak najdoskonalszego i holistycznego ujęcia człowieka. Higiena psychiczna uzyskała status nauki teoretycznej i zarazem stosowanej, która łączy dwa zasadnicze punkty widzenia: lekarsko-przyczynowy i pedagogiczno-teleologiczny (odnoszący się do celu działania). Lekarz ma za zadanie znalezienie przyczyny schorzenia i uzdrowienie organizmu, pedagog zaś dąży do osiągania coraz wyższego poziomu rozwojowego.
|