Psychologia zdrowia, choroby, psychika a zdrowie, higiena psychiczna człowieka, psychika ludzka, mężczyzny, kobieca, uczucie platoniczne, pływania, przejedzenia, pragnienia

Teoria dezintegracji pozytywnej
Kazimierz Dąbrowski na gruncie higieny psychicznej sformułował własną koncepcję człowieka, którą nazwał teorią dezintegracji pozytywnej.

Jest to teoria rozwoju psychicznego, tworzenia własnej osobowości przez nieustanne procesy dezintegracji cząstkowych i integracji wtórnych w procesie realizacji ideału indywidualnego i społecznego.

W toku tych procesów następuje ciągłe przetwarzanie własnej prostej struktury psychicznej w strukturę złożoną, hierarchiczną, którą charakteryzuje autoregulacja i autonomia.

W tej koncepcji człowieka szczególne miejsce zajmują wartości wyższe („Rozwój to przesuwanie się od niższego poziomu hierarchii wartości do wyższego”).

W rozwoju osobowości człowieka uczony wyodrębnił pięć etapów.

Pierwszy to integracja pierwotna, która jest najniższym poziomem rozwoju człowieka.

Cechuje go jednostronny rozwój intelektualny z niedorozwojem uczuć. Brak na tym poziomie empatii, konfliktów wewnętrznych, wrażliwości na cierpienie i śmierć innych.

K. Dąbrowski zaliczył do tego poziomu psychopatów, osobników z pogranicza psychopatii i większość tzw. ludzi przeciętnych.

Są to zazwyczaj jednostki agresywne, podstępne, pozbawione skrupułów, kierujące się zawsze własnym interesem.

Drugi etap to jednopoziomowa dezintegracja, w którym jednostka przejawia pewne zdolności do rozwoju, ale niewyraźnie ukierunkowane z powodu braku hierarchii wartości.

Tę fazę rozwoju charakteryzują liczne konflikty. Brak wyraźnie określonego kierunku rozwoju prowadzi do skłonności samobójczych i ciężkich zaburzeń psychicznych.

Etap trzeci, spontaniczna dezintegracja wielopoziomowa, polega na przekraczaniu w większym lub mniejszym stopniu faz rozwoju psychicznego i biologicznego.

Cechuje się on takimi cechami, jak: zdziwienie i poczucie niższości w stosunku do samego siebie, poczucie wstydu i winy, niezadowolenie z siebie, pozytywne nieprzystosowanie.

Występują tu liczne konflikty wewnętrzne i kryzysy.

Pojawiają się nerwice: lękowa i depresyjna, występuje wzmożona pobudliwość psychiczna, ale jednocześnie wzrasta odporność psychiczna i umiejętność rozwiązywania wielu skomplikowanych problemów.

Autokierowana dezintegracja wielopoziomowa (czwarty etap) to postawa wyrażająca się w analizach i ocenie siebie w kategoriach samorozwoju.

Charakteryzują ją przede wszystkim cechy czynnika trzeciego oraz odkrycie w sobie dynamizmu podmiot-przedmiot.

(Czynnikiem pierwszym K. Dąbrowski określa cechy dziedziczne, czynnikiem drugim wpływ otoczenia, na czynnik trzeci zaś składa się samouświadomienie, samopotwierdzenie i samowychowanie).

Odkrycie w sobie przedmiotu jest zarazem odkryciem podmiotu w innych, czyli zaczątkiem traktowania innych jako istot ludzkich, które się rozumie i którym się współczuje.

Na piątym etapie, określonym jako integracja wtórna, człowiek osiąga najwyższy poziom rozwoju osobowości.

Następuje wtórne zharmonizowanie się po przejściu jednostki przez fazy rozbicia jednopoziomowego i wielopoziomowego oraz przez ciężkie doświadczenia wewnętrzne i zewnętrzne.

Według uczonego tworzenie osobowości to droga nieustannego rozwoju, przemiany własnej struktury wrodzonej i urabianej przez otoczenie przy jednoczesnym zachowaniu podstawowych właściwości indywidualnych.